หมอลํา คือ หมอลำเป็นศิลปะการแสดงแบบดั้งเดิม บรรพบุรุษของเราสอนให้พวกเขาเป็นคนดีและหาเลี้ยงชีพด้วยการสร้างวิธีการเล่าเรื่องที่น่าสนใจสำหรับเด็ก มีส่วนร่วมในการฟังการเขียนบทกวี และใช้ดนตรีสร้างความตื่นเต้น สนุกสนาน และพัฒนาเป็นการแสดง หมอลำกลอนอีสาน มีคนเล่นบทบาทต่างกัน เป็นภูมิปัญญาของบรรพบุรุษในการสร้างกลวิธีให้ความรู้แก่ลูกหลาน หมอลํา กลอน
หมอลํา วันนี้ เป็นภูมิปัญญาชาวบ้านที่มีความรู้และสามารถร้องเพลงหมอลำได้ มีความสามารถในการร้องเพลงลำและโขนลำซึ่งถือเป็นบุคคลสำคัญในพื้นที่ มีบทบาทสำคัญในการส่งเสริมตำบลหมอลำ ตำบลหนองบัวดง ซึ่งเป็นที่รู้จักกันอย่างแพร่หลายโดยการชักชวนผู้มีความสามารถด้านการร้องเพลง รำ ทำดนตรี หรือหมอลำเก่าในตำบลหนองบัวดงให้มารวมกันเป็นกลุ่มหมอลำพอง สร้างอาชีพด้วยการร้องเพลง หมอลํากลอน ขอนแก่น
หมอลํา คือ อะไร ความหมายของหมอลำ
หมอลํา คือ “หมอ” เป็นบุคคลที่เชี่ยวชาญด้านกิจกรรมต่างๆ แพทย์หรือโหราศาสตร์ เขาเป็นผู้เชี่ยวชาญด้านการทำนาย Healer เป็นผู้เชี่ยวชาญด้านการกดทับเส้นเอ็นในร่างกาย Healer เป็นผู้เชี่ยวชาญด้านสมุนไพร ธรรมะคือความชำนาญในการใช้วิชา (ธรรมะ) ในไสยศาสตร์ หมอสุตเป็นเจ้าแห่งพิธีกรรม เช่น ขวัญสูตร หมอหมวยมีฝีมือในการใช้เทคนิคการชกมวย หมอลํากลอน ขอนแก่น “ลำ” เป็นศิลปะการร้องเพลงด้วยท่วงทำนองและภาษาอีสาน โดยมีกานต์เป็นเพลงหลักในการขับร้อง ดังนั้น “หมอลำ” จึงหมายถึงผู้ชำนาญการร้องเพลงภาษาอีสานกับดนตรีพื้นบ้านแคน
วิวัฒนาการของหมอลำ
หมอลํา วันนี้ เดิมทีในสมัยโบราณในภาคตะวันออกเฉียงเหนือตอนพลบค่ำหลังเลิกงานพวกเขามักจะรวมตัวกันเพื่อพูดคุย กับผู้ใหญ่เพื่อหารือเกี่ยวกับปัญหาและคนชราชอบเล่าเรื่องให้ลูกฟัง เรื่องที่จะเล่าเกี่ยวกับประเพณีและศีลธรรม ตอนแรกเรานั่งคุยกับหลานและฟัง ไม่เหมาะสมที่จะนั่งและยืนขึ้น เรื่องราวจะเป็นเรื่องราวในวรรณคดี เช่น เรื่องของกันต์ สินชัย ฯลฯ ผู้บรรยายบอกแค่ว่าไม่สนุก ยกมือขึ้นแสดงพระเอก นางเอก นักรบ ฯลฯ บอกคนเดียวไม่สนุก
หมอลำกลอนอีสาน ดังนั้นจึงจำเป็นต้องใช้สำเนียงสั้นและยาว ใช้โทนเสียง คลอ และค้นหาเครื่องดนตรี เช่น เพลง เลื่อย เป่ย และ caongs เพื่อความสนุกสนาน เลยต้องหาผู้หญิงมาแสดงระหว่างโชว์ของสาวๆ มันเป็นการแสดงที่สมบูรณ์แบบ หมอลํา กลอน เมื่อผู้หญิงเข้าไปพัวพันกับเรื่องต่างๆ เช่น การเกี้ยวพาราสี เรื่องราวของการแข่งขัน (ฉกฉวย) ธุรกิจ ปัญหา การแก้ปัญหา การแข่งขัน ความท้าทาย มุขตลก ได้อย่างลงตัว จากที่มีหมอชายเพียงคนเดียว ก็ค่อยๆ พัฒนาจนมีหมอหญิงที่มีเครื่องดนตรีจังหวะสนุกๆ เพื่อเพิ่มจำนวนนักแสดง ขนาดของตัวละครในเรื่อง มีฮีโร่ วีรสตรี สแกมเมอร์ ตัวตลก เสนาครบชุด
ประเภทของหมอลำ
หมอลํา วันนี้ หมอลำแบ่งออกเป็น 2 ประเภท คือ หมอลำซึ่งแสดงเพื่อความบันเทิง เช่น หมอลำเพื่อน หมอลำกลอน หมอลำเรือง และหมอลำเพลิน แต่ละพอร์ตมีลักษณะที่แตกต่างกัน และหมอลำประกอบพิธีกรรม เช่น หมอลำ ลำพี่ฟ้า ซึ่งมีวัตถุประสงค์ 2 ประการ คือ การรักษาผู้ป่วยและการพยากรณ์อากาศ
หมอลำพื้น หมอลํา คือ เป็นรูปแบบของการเล่าเรื่องหรือนิทานหรือคำสอนเกี่ยวกับพระพุทธศาสนา จะโสดหรือเหงา ส่วนใหญ่จะมีลำไยและกานต์เป็นเครื่องดนตรีประกอบ เรื่องราวที่จะเล่าต้องมาจากวรรณกรรม เช่น รักสินชัย นิทานชาดก เป็นต้น เพื่อใช้ผ้าขาวม้าเป็นตัวเอก นางเอกหรือนักรบตามเรื่อง
หมอลำกลอน
หมอลํา กลอน หมอลำกลอนเป็นหนึ่งในศิลปะการแสดงที่เก่าแก่ที่สุดในภาคอีสาน กลอน หมอลํา มีเรือแพทย์ชายและหญิงสองลำ สลับกับเครื่องดนตรีประเภทหนึ่งคือ ลำมีเรื่องเล่าเกี่ยวกับโบราณคดีอีสานที่เรียกว่าลำทวย (Taking Problems) ซึ่งลำต้องมีไหวพริบและโต้ตอบได้ สามารถให้เหตุผลในการหักล้างฝ่ายตรงข้ามได้ หมอลำกลอนอีสาน ต่อมามีผู้ส่งรายอื่นเพิ่มเข้ามา ไม่ว่าชายหรือหญิง ลำชา จะแปลงร่างเป็นเรื่องราวของชิงรักหักสวัสดิ์ ยายยัต ยาต และสามีของเธอ ลำชิงชู บทกวีหายากในทุกวันนี้เนื่องจากขาดความนิยม แต่วันนี้กวีเหล่านี้ได้พัฒนาเป็นหมอเพื่อความอยู่รอดและเป็นผลให้กลายเป็นที่นิยมในปัจจุบัน หมอลํากลอน ขอนแก่น
หมอลำกลอนซิ่ง
หมอลำกลอนสิงห์เป็นศิลปะการแสดงของชาวอีสาน ที่ได้รับการดัดแปลงให้ทันสมัยคือการแนะนำของหมอลำกลอนซึ่งเดิมประกอบด้วย หมอลํา รถแห่ สามารถใช้ได้เฉพาะกับเครื่องดนตรีประเภทอื่น เช่น พิณ เบส และกลอง เท่านั้น จนกลายเป็นที่นิยมในปัจจุบัน เครื่องดนตรีสากล เช่น ออร์แกนคีย์บอร์ดที่ใช้เล่นทำนองของหมอลำ ให้จังหวะที่สนุกเร้าใจด้วยการแนะนำเพลงสากล เพลงสตริง เพลงลูกทุ่งยอดนิยม ประยุกต์เข้ากับลำซิ่งเป็นวิวัฒนาการของคู่หู (เพราะ 2-3 คน) ใช้เครื่องมือสากลอย่างเป็นจังหวะ กลอน หมอลํา
หมอลําอีสาน เต้ย แบบต่อเนื่อง ด้วยเครื่องหางอย่างลูกทุ่งที่ได้รับความนิยมอย่างรวดเร็ว หมอลำร้องสิงห์ กลายเป็นธุรกิจบันเทิงยอดนิยมที่คนอีสานชอบจ้างเป็นงานบันเทิงที่จัดขึ้นในโอกาสต่างๆ ทุกสไตล์การแสดงจะเป็นท่วงทำนองของหมอลำที่นำมาประยุกต์ใช้กับเพลงสนุกๆ หมอลํา รถแห่ หมอลำใหญ่รอร้องเพลงกับหมอลำหญิงในการแสดงอันสง่างามกับหมอลำข้างหมอลำรอหมอลำเพื่อหลีกเลี่ยงการตกหลุมรักหมอลำ หมอลำแต่ละคนมีหมอลำปัจจุบันของตัวเอง หมอลำสิงห์ใหญ่ยังมีหางที่มีสีสัน โฮสต์จะถูกจ้างให้เป็นผู้จับคู่ เห็นกันร้องเพลงอย่างมีความสุข
หมอลำเพลิน
หมอลํา รถแห่ เป็นเรือที่มีนักแสดงสมบูรณ์หรือเกือบสมบูรณ์หรือไม่? ตามจำนวนตัวละครในเรื่องพร้อมพร็อพทุกฉาก เสื้อผ้าและเครื่องดนตรีที่สมจริง เดิมมีลำธารสองสาย คือ พิณ (ซุง หรือ ซึง) แคน กลอง หมอลำใช้ความสามารถของเขาในการถ่ายทอด ทั้งในด้านเสียงร้อง สติปัญญา และความจำ เป็นที่นิยมในหมู่ผู้สูงอายุ ต่อมาเมื่ออิทธิพลของลูกทุ่งกลายเป็นผู้มีอิทธิพลมากขึ้น ก็มีวิวัฒนาการมาอีกซึ่งนำมาประยุกต์ใช้ตามจังหวะที่สนุกสนาน
กลอน หมอลํา ก่อนที่แนวเรื่องในตอนเย็นจะนำสไตล์ลูกทุ่งมา วงจะใช้เรียกคนดูคือจะมีนักร้อง (หมอลำ) ร้องเพลงลูกทุ่งหรือหมอลำ บางวงก็นำเพลงสตริงมาด้วย ที่โด่งดังในขณะนั้นด้วยหางของนักเต้น เครื่องมือสมัยใหม่ เช่น กีตาร์ คีย์บอร์ด แซกโซโฟน ทรัมเป็ต และกลองชุด ได้ถูกนำไปใช้กับเครื่องดนตรีแบบดั้งเดิม เช่น พิณและแกนกลาง ส่งผลให้มีรสนิยมทางดนตรีที่แปลก ในยุคนี้หมอลำเจริญรุ่งเรือง กลุ่มหมอลำที่มีชื่อเสียงส่วนใหญ่ตั้งอยู่ในขอนแก่น มหาสารคาม อุบลราชธานี และหมอลำหมู่ เมโลดี้แต่ละเมโลดี้จะออกเสียงต่างกันไป เช่น เมโลดี้ขอนแก่น เมโลดี้กาฬสินธุ์ เมโลดี้มหาสารคาม เมโลดี้อุบล เป็นต้น
หมอลำหมู่
หมอลำหมู่ หมอลํา ล่อง เป็นกลุ่มคำที่หมายถึงการร้องเพลงเป็นหมู่คณะ ความจริงของละมุก็คือการแสดงของศิลปิน หมอละมุ ละมุเกิดขึ้นเมื่อประมาณ 50-60 ปีที่แล้ว นำหน้าละมุและเหา ละครไทยรับโมเดลทางเท้า 15-30 แบบจากพื้นดินและลำต้นหมอลำ ตัวละครรวมถึงราชา ราชินี เจ้าชาย เจ้าหญิง คนรับใช้ พ่อ แม่ ลูกชาย ลูกสาว ฤาษี เทวดา และผี ล้วนสวมอุปกรณ์ประกอบฉากสำหรับบทบาทของพวกเขาในเรื่อง
หมอลําอีสาน เต้ย แบบต่อเนื่อง ตัวตลกมักจะแต่งตัวแตกต่างจากคนอื่น อาจจะแต่งเป็นตำรวจ แต่ชุดไม่เหมือนตำรวจเลย เขาอาจมีเครื่องประดับมากมายที่มีเครื่องหมายมากมาย หรือกลับหัวแบบนี้ เป็นต้น ตัวตลกบางครั้งวาดภาพใบหน้าด้วยสีฉูดฉาด บางครั้งตัวตลกก็เตี้ย ผอม หรืออ้วนผิดปกติ ตัวตลกชายบางครั้งใช้เสื้อผ้าเพื่อรองรับท้องของพวกเขาเพื่อให้ดูเหมือนสตรีมีครรภ์
ส่วนใหญ่เป็นลำในหมอลำหมู่ หมอลํา ล่อง เป็นเรื่องเกี่ยวกับหมอลำปานเป็นหลักในการใช้ลำ ซึ่งเรื่องราวเหล่านี้ได้มาจากประเพณีชาดกของภาคอีสาน ประเด็นหลักของเรื่อง เน้นสอนคนให้ทำดี ทำดี ทำชั่วได้ชั่ว ไม่มีใครหนีพ้นกรรมที่ตนได้ก่อไว้ และให้พักหน้าที่โดยไม่ต้องจำคุก แต่ระวังให้ดี ทุกเรื่องราวเริ่มต้นที่คนดี แต่ตกอยู่ในอันตรายจากการกระทำของคนชั่ว แล้วเรื่องราวก็ดำเนินต่อไประหว่างทั้งสองกลุ่ม ด้านดีและด้านร้าย บางครั้งเทวดาหรือพระอินทร์ก็ต้องลงมาช่วยเหลือคนดี ถ้าเห็นว่าพรรคนี้เข้าใจผิดจริงๆ แต่ตอนจบของเรื่องดีมีชัย คนชั่วจะถูกลงโทษ คนดีได้รางวัล
เครื่องดนตรีที่ใช้ประกอบลำมู่คือก็อง แต่ปัจจุบันหมอลำส่วนใหญ่ใช้เครื่องดนตรีตะวันตก เช่น กลองชุด ทรัมเป็ต แซกโซโฟน หรือกีตาร์ แต่เครื่องดนตรีตะวันตกเหล่านี้ใช้ร่วมกับลูกทุ่งมากกว่าลูกทุ่ง เครื่องดนตรีสำหรับแต่ง “เรือ” ก็ดีนะ ลายกาญจน์ใช้ในการแต่งกลุ่ม ส่วนใหญ่ใช้รูปแบบขนาดใหญ่ ช้า และเศร้า หรือน้อยกว่า ซึ่งช้าและเศร้าเช่นกัน แต่ด้วยระดับเสียงที่ต่างกัน อย่างไรก็ตาม ในฉากที่หมอลำมูจาลำเตยรำหรือสนุกซึ่งเป็นเพลงรักสั้นๆ หมอแคน เป่าลาย “ลำเตย” ได้แก่ เตยคง เตย พม่า เตยลำ และเตยหัวโนนตาล หมอลํา ล่อง
หมอลำผีฟ้า
หมอลํา คือ ชาวอีสานบางคนเชื่อว่าโรคนี้เกิดจากเชื้อโรค และบางคนเชื่อว่าเกิดจากการกระทำของผี โรคที่เกิดจากเชื้อโรคสามารถรักษาให้หายขาดได้ด้วยยา ความเจ็บปวดที่เกิดจากผีเชื่อว่าจะรักษาได้ด้วยผีหรือพลังอื่นๆ ไม่มีใครถือได้ ผู้ป่วยที่รักษาด้วยวิธีการหรือยาแผนปัจจุบันไม่ได้ผล คนรับใช้หรือญาติของเขายากจนและต้องหันไปทางอื่น และอยู่อย่างนั้นหมอลำพี่ฟ้าแม้ทุกคนจะไม่เชื่อหมอลำนี้ แต่ตลอดชีวิตที่เหลือของคุณ อย่างน้อย คุณต้องเสี่ยง
หมอลําอีสาน เต้ย แบบต่อเนื่อง หมอลำพี่ฟ้าอาจตีความได้ว่าหมอลำกลุ่มชาวหมอลำที่สื่อสารกับพี่ฟ้า ในบางพื้นที่ หมอลำพี่ฟ้าเรียกว่าหมอลำใต้เทิง หมอลำหมายถึงหมอลำและผูกพันกับวิญญาณเบื้องบน (ไทหมายถึงกลุ่มคนหรือวิญญาณ เทิงหมายถึงสูงหรือสูงกว่า) ในบางพื้นที่หมอลำม่านฟ้าจะเรียกว่าหมอลำพี่ธาร ซึ่งหมายความว่าตระกูลหมอลำมีความเกี่ยวข้องกับเอลฟ์ผู้ยิ่งใหญ่ในท้องฟ้า เมืองนี้แม้ว่าหมอฟ้าจะรู้จักชื่อมากมาย และรายละเอียดของเรือจะแตกต่างกันบ้างขึ้นอยู่กับท้องที่ แต่มีวัตถุประสงค์เดียวกัน
